چه كساني از ميگرن و سردرد رنج مي‌برند؟
بر مبناي برآوردهاي منتشر شده، يك‌پنجم تمام كودكان و تا سن 12 سالگي تقريبا 90 درصدشان به نوعي از سردردهاي مختلف دچار مي‌شوند، در مورد بزرگسالان آمار دقيقي در دسترس نمي‌باشد، ولي گفته مي‌شود كه بين 17-12 درصد مردم به سردردهاي مزمن و حمله‌هاي ميگرني مبتلا مي‌باشند كه تقريبا دوسوم يا اكثريت قريب به اتفاق مبتلايان را بانوان تشكيل مي‌دهند. در اين برآورد افرادي كه به عللي به سردردهاي حاد و اتفاقي دچار مي‌گردند به حساب آورده نشده‌اند.
الف- عوامل تاثيرگذار شايع در بروز ميگرن
فاكتورهاي تاثيرگذار و مساعدكننده حمله‌هاي ميگرني و سردردها، بسيار متنوع، گسترده و چند وجهي مي‌باشند، ولي عمده‌ترين آنها عبارت مي‌باشند از:
1- استرس، اضطراب و حتي رهايي ناگهاني از استرس
2- تغييرات ناگهاني جوي
3- تغيير ساعت در مسافرت‌هاي دور دست
4- داروهاي تجويزشده براي درمان بعضي از اختلالات و بيماري‌هاي هورموني
5- نورهاي تند و پرنوسان
6- آلودگي هوا و تراكم گازهاي سمي مخصوصا در فصولي كه وارونگي ايجاد مي‌شود و جابه‌جايي در هواي محيط انجام نمي‌پذيرد
7- كم خوابي‌هاي مزمن و حاد
8- پرخوري و بدخوري و بالا رفتن سطح چربي‌هاي خون
9- كم خوري و گرفتن رژيم‌هاي بسيار كم كالري و غير‌‌‌متعارف
10- بعضي از گروه‌هاي غذايي و آشاميدني ها و ...
ب- نقش مسائل ژنتيكي و وراثت
همانطوري كه در سطور بالا قسمتي از عوامل زمينه‌ساز سردردها و بروز حمله‌هاي ميگرني را ملاحظه فرموديد، فاكتورهاي پرشمار و عوامل غيرهمگون و نامتجانس بر آغاز و ادامه سردردها تاثيرگذار مي‌باشند، ولي تاثيرپذيري افراد از عوامل تاثيرگذار يكسان و يكنواخت نبوده و واكنش‌هاي متفاوت و عكس‌العمل‌هاي غيرهمساني از بعد شدت، حدت و زمان تداوم سردردها مشاهده مي‌شود.
گفته شده است كه هرچه انسان‌ها از بعد زمينه‌هاي ارثي و ژنتيكي مستعدتر باشند، عوامل ايجادكننده سردردها سهل‌تر، شديدتر و طولاني‌مدت‌تر امكان بروز پيدا كرده و در قبال اقدامات درماني، پايداري و ماندگاري بيشتري نشان مي‌دهند.
ج- عوامل تغذيه‌اي و مواد غذايي مصرفي
تغذيه روزمره با بهره‌گيري تفنني و تصادفي از بعضي غذاها و فرآورده‌هاي غذايي، بسته به نوع تركيبات طبيعي مواد اوليه خود و يا تغييراتي كه در پروسه محل نگهداري فرآوري پيدا مي‌كنند، دو اثر متفاوت را بروز مي‌دهند و از اين نظر به بعضي از گروه‌هاي غذايي به عنوان مواد زمينه‌ساز و عامل ايجاد سردردها و ميگرن نسبت داده مي‌شوند و برعكس گروه ديگري را نه تنها به عنوان ايجادكننده دسته‌بندي نمي‌نمايند، بلكه آنها را كاهش دهنده و بازدارنده از سردردها برمي‌شمارند.
لازم به يادآوري مجدد مي‌باشد كه عكس‌العمل افراد در قبال اين دو گروه غذايي، با استعدادهاي ذاتي و زمينه‌هاي ژنتيكي آنها مرتبط است، ولي با وجود تمام اين مسائل، عوامل شناخته شده تشديدكننده ميگرن و سردردهاي مختلف عبارتنداز:
1- غذاهاي حاوي MSG يا مونوگلوتامات سديم
ماده نام برده شده به طور فراواني در غذاهاي رستوران‌هاي چيني، سس‌هاي حاضري، غذاهاي حاضري فريز شده و يخ‌زده، چيپس و سيب‌زميني‌هاي سرخ كرده، گوشت‌هاي كنسرو شده، سوپ‌هاي حاضري و پاكتي وجود دارد.
2- غذاهاي حاوي نيتريت و نيترات
از جمله اين غذاها مي‌توانيم به فرآورده‌هاي گوشتي از قبيل سوسيس، كالباس، همبرگرهاي حاضري و ماهي دودي اشاره كنيم.
3- مواد غذايي حاوي تيرامين و اسيد آراشيدونيك
تيرامين در موادي مانند پنير و پنير سبز يا آبي، شاه ماهي، ماهي دودي، شكلات، موز، مركبات، آووكادو، گوجه‌فرنگي، جگر مرغ، غذاهاي حاوي قارچ‌هاي خوراكي وجود دارد.
اسيد آراشيدونيك نيز نه تنها در بروز سردرهاي ميگرني نقش دارد، بلكه مي‌‌تواند عامل افزايش‌دهنده التهابات مفصلي و تشديد درد در زانوها و مچ پا باشد. منابع غني اسيد آراشيدونيك، روغن جوانه ذرت و روغن آفتابگردان و در مرحله بعدي، گوشت‌هاي قرمز و فرآورده‌هاي گوشتي مي‌باشند.
4- مواد خوردني و آشاميدني حاوي كافئين، آسپارتام، گلوتامات، مس، فنيل‌اتيل‌آمين و اكتوپامين.
فنيل آتيل آمين در كاكائو، شكلات، پنير و بعضي از مواد غذايي و اكتوپامين در مركباتي مثل ليمو، پرتقال و گريپ‌فروت وجود دارد.
5- ايجادكننده‌هاي آلرژي و حساسيت كه از نظر آماري قابل توجه مي‌باشند، عبارتند از شير و فرآورده‌هاي شير، بادام زميني، قارچ، توت‌فرنگي، تخم كدو و آفتابگردان، كنجد، تخم‌مرغ، پروتئين بعضي از غلات.
منابع غذايي پيشگيري‌كننده از سردردها
ماهي‌هاي سالم و فاقد آلودگي‌هاي ميكروبي و فلزات سنگين مثل متيل مركوري (حاوي تركيبات جيوه)، روغن ماهي فاقد جيوه، روغن‌هاي امگا-3 به صورت بعضي از تركيبات مواد غذايي يا كپسول‌هاي حاوي DHA و .EPA
زنجبيل تازه يا پودر زنجبيل يا عصاره زنجبيل غني شده با اسيدفوليك.
چگونگي عملكرد مواد غذايي حاوي تركيبات مختلف زمينه‌ساز بروز سردرد و ميگرن
تيرامين يا نيتريت و نيترات و ساير مواد شيميايي، بر روي رگ‌هاي مغز تاثير مي‌گذارند و به طور غيرمستقيم، تغييراتي را در عملكرد مويرگ‌هاي داخل و خارج از كاسه سر و رشته‌هاي عصبي ايجاد مي‌نمايند. تعدادي از اين تركيبات،موجب انقباض و بعضي ديگر سبب انبساط رگ‌ها مي‌شوند و عدم تعادلي را به وجود مي‌آورند كه به ايجاد درد كمك مي‌نمايد.
عده‌اي ديگر از دانشوران و پژوهندگان برخلاف نظريه گفته شده، بر اين باور مي‌باشند كه افراد مختلف در كودكي و بزرگسالي نسبت به بعضي از تركيبات غذاهاي مصرفي حساسيت داشته و در نتيجه با ورود اين تركيبات به بدن، تغييراتي در عروق خوني و مويرگ‌ها ايجاد مي‌شود و عامل بروز سردرد مي‌گردند.
در شماره آينده، براي روشن شدن بيشتر اين موضوع، شناخته شده‌ترين حساسيت و عدم تحمل به شير و فرآورده‌هاي اين ماده مغذي و بسيار ارزشمند و حاوي تركيبات بسيار مفيد براي تكميل و تامين نيازهاي حياتي روزانه بدن را از زواياي مختلف مورد كنكاش، بررسي و تحليل قرار مي‌دهيم و به بيان راهكارهاي غذايي براي پيشگيري و يا تعديل حمله‌هاي ميگرني مي‌پردازيم.
