فيبرهاي غذايي به تعداد زيادي تركيبات نامتجانس آلي اتلاق ميگردد كه اغلب منشأ گياهي دارند و برخلاف نشاسته يا كربوهيدراتهاي پيچيده از طريق آنزيمهاي هضمي دستگاه گوارش انسان قابل تجزيه نميباشند.
الف- مهمترين اين تركيبات كه داراي فيبرهاي نامحلول در آب ميباشند، عبارتند از سلولز، ليگنين (Lignin) و همي سلولزها. عمدهترين منابع غذايي اين فيبرهاي نامحلول عبارت ميباشند از نانهاي تهيه شده با دانه كامل يا حاوي سبوس، مركبات مختلف، سبزيجات برگي و غيره و بعضي ميوهجات ذكر گرديده در جدول بعدي تحت نام منابع غذايي انواع فيبرهاي غذايي محلول و نامحلول و مقادير آنها در قبال هر صدگرم مواد
ب- از جمله فيبرهاي محلول در آب، عبارت ميباشند از پكتين (pectin) كه منبع عمده آن مصرف شده سيب پوستكنده، مركبات، موز، هويج و چغندر قند ميباشند.
ج- دسته سوم بتاگلوكان (-glucane β)، صمغها و لعابزاها ميباشند كه از طريق خانواده غلاف (يولاف يا جو دو سر، روگن و برنج)، تخم اسفرزه يا پسيليوم psyllium، تخمكتان يا بزرك و... ميباشند.
مقدار مصرف روزانه توصيه شده فيبرها بهطور متوسط در روز براي بانوان 23 گرم و براي آقايان 30 گرم ميباشد، يا بطور دقيقتر بر مبناي توصيه انجمن علمي تغذيه كشور آلمان عبارت ميباشد از حداقل نيمگرم براي هر كيلوگرم وزن فعلي بدن افراد يا 15 گرم براي هر هزار كيلو كالري انرژي دريافتي روزانهشان تا حداكثر 30 تا40 گرم در روز براي رشد يافتهها و بالغين و براي كودكان بالاي 2 سال 10-5 گرم در روز يا حداكثر 5/12 گرم براي هر هزار كيلوكالري انرژي دريافتي در روز. فيبرهاي نامحلول جهت تنظيم عملكرد رودهها و دفع راحت و نرم مواد زايد اثرگذار بوده و نه تنها بر مدت زمان پري و سيري اثرگذار ميباشد، بلكه در تعديل سرعت جذب قندها و چربيها نيز بطور مؤثري تأثيرآفرين ميباشد و جمعاً از محاسن ديگر آنها رقيق نمودن مواد سرطانزا و تعديل و خنثيسازي تحريكات آنها در جهت سرطاني شدن مخاط رودهها ميباشد. فيبرهاي محلول در آب نيز به عنوان عوامل كاهنده ميزان چربيهاي خون در مواردي عامل پيشگيري و يا تعديل اسهال بكار برده ميشوند، البته لازم به يادآوري است تا وقتي كه از طريق مواد غذايي مصرفي روزانه بر مبناي توصيه WHO (سازمان جهاني بهداشت) اين تركيبات از طريق مصرف حداقل 400 گرم انواع ميوهجات گوناگون و رنگارنگ و سبزيجات متنوع چه به صورت پخته و چه بهصورت خام و همچنين غلات و فرآوردههاي غلات حاوي سبوس يا به صورت دانه كامل يا پركشده و همچنين از طريق مصرف حداقل 30 گرم حبوبات و دانهها و مغزهاي روغني در روز تأمين ميگردد، جاي هيچگونه نگراني از بابت اختلال در جذب مواد معدني كليدي وجود ندارد، برعكس در مصرف فيبرهايي كه به صورت كمك لاغريها در جيره غذايي گنجانده ميشود بايد خيلي دقت و احتياط نمود كه عدم تعادلي در هضم و جذب و تأمين نياز بدن به ريزمغذيها و تغيير عملكرد طبيعي معده و رودهها رخ ندهد.
منابع غذايي انواع فيبرهاي محلول و نامحلول و مقدار آن به گرم در قبال هر صد گرم مواد مصرفي
احتياط در زمينهسازي بروز ديابت حاملگي
گرچه يكي از عوارض چاقي و اضافه وزن كاهش احتمال شانس باروري ميباشد، ولي همه بانوان چاق بطور يكسان و به صورت قطعي عكسالعمل يكساني را در اين رابطه نشان نميدهند از اين نظر نميتوانيم بطور دقيق محدوده وزن مناسب را بطور يكسان براي افزايش درصد احتمال باروري تعيين و اعلام داريم، ولي آنچه كه بطور قطع مشخص شده احتمال بروز انواع ريسكهاي مختلف در با موادي كه با وزن اضافه و يا چاقي وارد حاملگي شدهاند براي خودشان و فرزند دلبندشان افزايش مييايد در مورد خود مادر كه اضافه وزن دارند و انباشتگي چربيها در ناحيه شكم آنها بطور واضحي مشاهده ميگردد و در خانواده شاخه پدري و مادري آنها زمينه ژنتيكي داراي بعضي از بيماريها وجود دارد ادامه پر خوري و ريزهخواري نه تنها زمينه بروز ديابت حاملگي، فشارخون، افزايش چربي خون و مسموميتهاي حاملگي مادر را فرا ميخواند، بلكه تحت تأثير اين اضافه دريافت مواد مغذي و انرژي در برنامهريزيهاي ريشهاي ايام روياني و جنيني نيز تأثيرگذار بوده و تغييرات به وجود آمده در كوتاه مدت (دوران روياني و جنيني) و بلافاصله بعد از تولد يا به صورت بلند مدت در تمامي دوران زندگي، اين موجود معصوم را رها نخواهد نمود و لازم ميباشد بطور دقيق عوامل تأثيرگذار را در قبال آنها بيشتر، بهتر و دايميتر مدنظر قرار داده و با برنامهريزيهاي دقيق و با آگاهي كامل از دروندادهاي زيستشيميايي اقدام به رفع اختلالات احتمالي خود نموده و سپس جهت بارداري، تصميمگيري نماييد.
نقش و اثر مثبت يا منفي صرف يا ادامه عادات ورزش مادر در دوران بارداري
اغلب پروندههاي مورد مطالعه نمايانگر قطع ناگهاني ادامه فعاليتهاي ورزشي بانوان بعد از اطلاع از حاملگي خود ميباشند و در قبال پرسش علت اين تصميم اعلام داشتهاند به علت ترس از صدمه ديدن جنين خود اقدام به ترك عادت خود نمودهاند در صورتي كه غير از مواقع تهديد به سقط و لكهبيني نه تنها ادامه فعاليتهاي بدني ملايم توصيه ميگردد بلكه جهت جلوگيري از عوارض مختلف؛ اكثريت مادران به ادامه تحرك سبك تشويق ميگردند چرا كه اغلب محققين و پژوهشگران از محاسن ورزش غيرتهاجمي مادران در دوران بارداري داد سخن داده و نتايج به دست آمده را به صورت عدم بروز درد پشت و كمر يا گرفتگي عروق يا كاهش يا رفع دل به هم خوردنهاي صبحگاهي و كاهش احتمال لخته شدن خون در رگها و بروز ترومبوفلبيت ذكر نمودهاند حتي ادامه فعاليت سبك بدني براي كوچولوييكه در حال رشد و بالندگي ميباشد اثرات مثبتي را بر جاي ميگذارد مخصوصاً مادامي كه زمينه ديابت در فاميل آنها وجود دارد و احتمال ديابت حاملگي در اين مادران زياد ميباشد تحت تأثير فعاليتهاي بدني متناسب و متعادل سطح قندخون تعديل گرديده به خصوص مادراني كه جنين آنها دختر ميباشد نه تنها در اين دوران از بركات و اثرات تغذيه متعادل و متناسب و متنوع و فعاليتهاي بدني مادرش بهرهمند خواهد شد و به وزن و قد متعادل دست خواهد يافت بلكه بطور شگفتانگيزي تأثير آن به نسل آينده نيز (يعني به نوههاي دختري) نيز گسترش پيدا خواهد كرد و يك برنامه متابوليكي با سوخت و ساز سالمي را زمينهسازي خواهد نمود از طرف ديگر تخمداني كه در دوران جنيني شكل ميگيرد تخمكهاي سالمي را به وجود خواهد آورد و ذخيره خواهد نمود لذا به فعاليتهاي سبك خود ادامه بدهيد تا سلامتي خود را تضمين و بهترين سرمايه ارث و ميراث يعني تندرستي را از طريق به جنين فعلي كه در حال شكلگيري ميباشد به نسلهاي آينده خود نيز از اين فرزند به دنيا خواهد آمد انتقال داده خواهد شد.
توصيههاي تأثيرگذار در ايام بارداري
1- بانواني كه در دوران كودكي و نوجواني چاق بودهاند و آرزو دارند بارور بشوند بهتر است با انجام آزمايش تست تحمل قند تعيين نمايند آيا ميزان قند ناشتا و قند دو ساعته در محدوده طبيعي قرار دارد يا خير اگر امكان اقتصاديشان اجازه بدهد بهتر است با تست تحمل قند و به موازات آن سطح انسولين خون را نيز اندازهگيري نمايند اين آزمايشات اختلالات احتمالي در سوخت و ساز منابع قندي را خيلي به موقع نمايان ميسازد در صورت مشاهده بعضي از عدم تعادلها زود هنگام نسبت به رفع اين يا آن نابساماني با استفاده از داروهاي كاهنده قندخون و برنامهريزي جهت فعاليتهاي بدني و كاهش ميزان مصرف مواد قندي تصفيه شده و كاهش چند كيلوگرم از وزن هم احتمال شانس باروري را افزونتر مينمايد و هم از ميزان ريسكهاي ناخواسته در طول دوران 40 هفته بارداري كاسته ميشود.
2- اگر سركار از جمله بانواني هستيد كه اضافه وزن داشته يا به مرز چاقي رسيدهايد توصيه طلايي ما به شما نازنين همراه علاقهمند به سلامتي خود و فرزنداني كه به دنيا خواهند آورد كاهش تدريجي از وزن فعليتان با بهرهگيري از يك رژيم غذايي متنوع و متعادل با حذف هله هوله و ناخنك زدنهاي مكرر و نظم بخشيدن به وعدههاي غذايي اصلي و ميان وعدهها و خواب كافي و زودهنگام شبانه (قبل از ساعت 11 شب) فرصت بيشتري را فراهم ميسازد تا آنزيمها و هورمونها فعالتر گرديده تحت تأثير ساعت بيولوژيكي بدن كه با طلوع و غروب آفتاب كاملتر وظايف ترميم و بازسازي و سمزدايي بدن را به انجام رسانيده و لطافت و طراوات پوست چهره شما را حتي تا سنين خيلي بالاتر حفظ نمايد ضمناً با كاهش زمان روز خوابيتان آنزيمها فعال گرديده تحت تأثير طلوع آفتاب فرصت و زمان لازم را جهت شما فراهم ميسازد تا با جنب و جوش خود به ساختههاي شبانه استحكام بخشيده و از خروج مواد معدني از اسكلت و استخوانهايتان جلوگيري نمايد تا سلامتي و استحكام آنها براي دهههاي بعدي زندگيتان حفظ گردد و در دهههاي پايينتر پوكي استخوان آغاز نگردد.