سایت دکتر مظهری

 هر روزی که می گذرد تحت تاثیر عوامل متعدد و مختلف، بروز و شیوع بیماری های غیرعفونی در جهان و همچنین کشور عزیز و پهناورمان ایران رو به گسترش است و آمار مبتلایان به اضافه وزن ، چاقی ، دیابت، اختلالات چربی خون، پرفشاری خون، بیماری های قلبی و عروقی و سکته های مغزی و قلبی و بیماری های مزمن دستگاه تنفسی، پوکی استخوان و تحلیل مفاصل حرکتی و سرطان های مختلف و بیماری های خودایمنی افزایش یافته و به سرعت از بیماری های عفونی پیشی می گیرد. سال های ناتوانی و سال های از دست رفته زندگی همراه با ناتوانی تحت تاثیر انواع بیماری های نام برده شده در همه افراد و از جمله زنان به نحو چشمگیری رو به افزایش است.

از آنجا که زنان تقریبا پنجاه درصد جمعیت فعلی را تشکیل می دهند، اهمیت حفظ سلامتی و افزایش امید به زندگی آنها بسیار مهم تر است؛ چرا که به دنیا آورندگان صد درصد نسل فردا و پرورش دهندگان و حافظ سلامتی سلول جامعه یا خانوار می باشند. بی جهت نیست که بانوان مدیر و مدبر و سالم و با نشاط را دروازه سلامتی جامعه نام نهاده اند و سرمایه گذاری در حفظ و تثبیت و گسترش سلامتی جسمی و ژرف نگری و گسترش دانش و بینش آنها سودی سرشار برای خانواده و جامعه به خصوص نسل فردا در پی خواهد داشت.

چه باید کرد و از چه زمانی باید شروع کرد؟

بررسی های متعدد و پژوهش های گسترده در ریشه یابی و ریشه کنی بیماری های مزمن سنین بزرگسالی بانوان را به طور عمده به آغاز حیات و دوران جنینی، نوزادی، نوپایی، کودکی و نوجوانی و جوانی آنها نسبت داده اند و اینکه عوامل خطر رفتاری و بیولوژیک مرتبط با اغلب بیماری های غیرواگیر از این دوران شکل گرفته و تا سنین بزرگسالی و میانسالی و سالمندی پایدار می ماند و لازم است اقدامات ابتدایی و اولیه نیز از همان زمان آغاز و به اصلاح بنیادی الگوی تغذیه و شیوه زندگی و تامین تغذیه متعادل، متناسب و متنوع در دوران بارداری ، شیردهی مادر و همچنین بعد از تولد نوزاد و شیرخوار پرداخته شود تا جنین و نوزاد امروز به فردی کاردان، کارآمد ،  سالم و سرزنده فردا تبدیل شود.

الف – دوران جنینی

چاقی و پرخوری یا سوء تغذیه اولیه قبل از بارداری و در طول مدت حاملگی مادر نقش تعیین کننده در سرنوشت جنین، به خصوص دخترها دارد. در مادران چاق و پرخور افزایش انتقال مواد مغزی از طریق جفت به جنین عامل تغییرات دائمی در اشتها، سوخت و ساز انرژی و یا فعالیت دستگاه های مختلف بدن، به خصوص غدد مترشحه داخلی است. جنین فعلی از همین زمان در معرض خطر ابتلا به چاقی های مفرط در سنین بعدی خواهد بود و عوامل تاثیرگذار محیطی بعد از تولد و در تمام طول زندگی آنها تاثیرات شدیدتری را اعمال خواهد کرد. البته سوء تغذیه مادر در دوران حساس جنینی نیز به نحو دیگری به تغییرات فیزیولوژیکی دائمی منجر خواهد شد. چنین نوزادانی با وزن کم و قد کوتاه تر متولد می شوند، در بزرگسالی بیش از سایرین در معرض ابتلا به چاقی های مفرط قرار دارند واحتمال ابتلای هر دو گروه به دیابت، پرفشاری خون و بیماری های قلبی - عروقی در سنین بعدی بسیار  بالا خواهد بود.

ب- دوران شیرخواری دختر بچه ها و به طور کلی بچه ها

نوزادان از جمله دخترها اگر با شیر مادر تغذیه نشوند و غذای کمکی آنها نیز که بعد از شش ماهگی آغاز می شود از کمیت و کیفیت متناسب برخوردار نباشد و این رویداد با باورهای غلط والدین که کودکان چاق را زیبا و سالم می پندارند توام گردد موجبات ابتلای کودک را به اضافه وزن و چاقی فراهم می سازد و چنین کودکان چاقی نه تنها از همان ایام سال های آغازین زندگی درمعرض بیماری های متعدد و مختلفی قرار خواهند گرفت، بلکه در آینده نیز دور باطلی را به وجود خواهند آورد که چنین عادات غذایی و اختلالات تغذیه ای از جمله پرخوری و فربهی (چاقی) را به فرزندان خود و از آن طریق به نوه های دختری منتقل خواهند نمود.

ج- سنین کودکی و نوپایی

اغلب عادات غلط و شیوه زندگی نامتعادل در این سال های عمر پایه گذاری شده و شکل می گیرند و متاسفانه برای تمام عمر ثابت ، پایدار و غیرقابل تغییر باقی می مانند یعنی مادران محترم به عنوان اولین آموزگاران نه تنها یک حرف و دو حرف بر زبان کودکشان الفاظ نهاده، گفتن را می آموزند و شب ها بر گاهواره فرزند دلبندشان بیدار مانده و خفتن را می آموزند و دست آنها را گرفته، شیوه راه رفتن را یاد می دهند و برای تمام عمر کودکان این آموخته ها را به کار می گیرند، متاسفانه عادات غذایی خود را نیز که از مادر خود آموخته عینا به فرزندانشان از جمله دختر بچه امروز و مادر آینده نیز منتقل می سازند و گرایش به بیش خوردن، عادت به طعم شوری و شیرینی و یا بدخوری و استفاده زیاد از روغن ها و چربی ها و ناخنک زدن های بی جا را که خودشان از نسل قبلی به ارث برده اند عینا به نسل فعلی و از آن نسل به آیندگان فردا منتقل می کنند. به بچه ها اجازه داده شود با طعم طبیعی غذاها آشنا شده و با تهیه غذا به شیوه آب پز ، بخارپز، فرپز آنها را به غذاهای پرچرب و در روغن غوطه ور و پر از نمک عادت ندهند. باور کنید بچه ها هیچ نیازی به شکلات، بستنی، چیپس و غذاهای آسان دسترس ندارند.

د- در روند ره سپردن در وادی حیات و ادامه یافتن تکامل و کسب مهارت های مختلف، عادات غذایی درست یا غلط و روش زیستن و جنبش و فعالیت در این آغازین سال های زندگی و در نوپایی و کودکی شکل گرفته و برای تمام عمر بدون تغییر باقی می مانند. در این دوران عدم برخورداری دختر بچه ها از تغذیه متناسب، متعادل و متنوع آنها را به طرف سوءتغذیه و گرسنگی های سلولی و پنهانی سوق می دهد و بارزترین آثار عدم دسترسی کودکان به ریزمغذی های مختلف که گاهی مقدار آن از چند میکروگرم و یا میلی گرم تجاوز نمی نماید آنها را در معرض کندی یا توقف رشد جسمی و عدم گسترش فکر و اندیشه و ژرف نگری سوق خواهد داد. لذا توصیه می شود با تغذیه متناسب، متعادل و متنوع در حد خواست و اشتها و نیاز واقعی کودکان، ضمن تامین انرژی و پروتئین مورد نیاز آنها امکان دسترسی بدن کودکان را به پنجاه ریزمغذی حیات بخش و حامی و حافظ سلامتی فراهم آورید. با سرمایه گذاری اندکی چنان بازدهی به بار خواهد آمد که همواره بر عملکرد خود و فرزندان تان خواهید بالید. تصور نکنید که بی اعتنایی به تامین نیازهای واقعی کودکان و ادامه بد خوری ، تک خوری، بیش خوری و زور و اجبار در خوارنیدن مواد غذایی و بی مهری پدر و مادر و عدم تامین نیازهای عاطفی این غنچه های زندگی به کاهش رشد و پژمردگی فعلی آنها منجر خواهد شد، بلکه زمینه ساز بسیاری از بیماری های حاد فعلی و مزمن و بسیار خطرناک سنین بزرگسالی در آینده نیز خواهد گشت.

نتیجه بارز این بی توجهی و بی اعتنایی ، بانوان میانسال و یا سالمندانی می باشند که در زمان حال با انواع بیماری های مزمن خوش خیم و بدخیم مزاحم و دردناک گرفتار شده اند، نارسایی های قلبی- عروقی ، پرفشاری خون، چاقی، دیابت، چربی خون، پوکی استخوان، درد مفاصل و یا خدای ناکرده بیماری های بدخیم نمونه کوچکی از این بیماری های متعدد می باشد که برشمرده شدند. بذر تمام این نارسایی ها و بیماری های جانکاه و دردناک فعلی این افراد در دوران نوزادی و نوپایی و کودکی آنها افکنده شده و در طول زمان و در برهه های مختلف سنین زندگی آنها ریشه دارتر و تحت تاثیر عوامل محیطی مساعد کننده روند سیر بیماری گسترده تر و عمیق تر گردیده و اینک در سنین جوانی یا میانسالی خود را نمایان ساخته و روز به روز که بر طول عمر آنها افزوده می شود شدت و حدت و صدمات چنین بیماری های مزمنی گسترده تر خواهد شد.

متاسفانه با وجود لزوم رعایت پرهیزهای غذایی و حذف روش های پخت و یا نوع مواد غذایی که لازمه کمک به درمان های آغاز شده دارویی می باشد، عادات سرشتی و دیرپای آنها بر مصلحت جویی و پرهیزهای توصیه شده درمانی غالب گشته وکماکان به ناخنک زدن و ریزه خواری و ذائقه نوازی خود ادامه می دهند.

خشت اول چو نهد معمار کج                              تا ثریا می رود دیوار کج

اگر زنان مبتلا به مجموعه ای از بیماری هایی که در حال حاضر از آنها رنج می برند، دوران کودکی و نوجوانی و جوانی خود را به خاطر آورند، ریشه همه مشکلات فعلی را در گذشته خود باز خواهند یافت.

ه- مادران جوان، به خصوص اول زاهایی که فرزند دختر دارند، توجه داشته باشند سلیقه های غذایی غیر متعارف و عادات غذایی و ریزه خواری ( به خصوص گرایش به هله هوله و مزه های شور و شیرین و ترش و پر چربی ) را به فرزند خود منتقل نکنند. باور کنید چنین گرایش هایی با 8 تا 10 بار تکرار برای تمام زندگی شکل گرفته و فرزندتان در تمام عمر از دست آنها رهایی نخواهد یافت. متاسفانه ، این انحراف ذائقه از طعم طبیعی غذاها محدود به فرزندتان نخواهد بود، بلکه عینا و به طور کامل به نوه آینده تان نیز منتقل و دور باطلی ایجاد خواهد شد که برای اجتناب از تبعات آن باید از همین امروز چاره ای اندیشید که فردا خیلی دیر است.

و- وسواس شما مادران جوانسال و اصرار بیش از اندازه تان به خوراندن بیش از حد غذا به کودک تان دو نتیجه به بار خواهد آورد:

الف- انزجار دائمی و نفرت کودک شما از غذای مورد نظر برای تمام عمر ب – تغییر در سیستم اعلام نیاز به رفع گرسنگی طبیعی و عادت نمودن کودک به ولع خوردن ، بیش خواری و سوق یافتن او به اضافه وزن و چاقی های ماندگار

ز- اگر فرزندتان تحت زور و اجبار و تهدید یا برعکس، خواهش و تمنا و وعده وعید وادار به غذا خوردن شود، بازتاب آن افزایش خطر ابتلا به اضافه وزن و چاقی های مفرط در سنین بعدی خواهد بود و نه تنها چاقی روزافزون خطرات متعددی برای سلامتی فعلی او در پی دارد، بلکه به طور حتم زمینه ساز صدها بیماری دیگر در دوران بلوغ، دوران جوانی، میانسالی و سالمندی خواهد بود.

ح- دختران چاق در دوران کودکی با خطرات و بیماری های گوناگونی روبرو خواهند بود که محتمل ترین آن ها عبارتند از بلوغ زودرس، نرسیدن به جهش قد مشخص شده از طریق عوامل موروثی شاخه پدری و مادری، یا تخمدان پلی کیستیک، کم کاری غدد جنسی و رویش موهای زائد در صورت و بدن آنها.

ولی متاسفانه، عوارض چاقی کودکان به همین موضوع محدود نمی گردد، بلکه تمام سیستم های بعدی آنها تحت تاثیر ندانم کاری پدر و مادر و دیگران در معرض خطر و بیماری قرار می گیرد که در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می گردد:

1- قلب و عروق : دختران چاق به علت اختلالات چربی و فشارخون، اختلالات انعقادی و التهابات مزمن در معرض خطر جدی قرار دارند.

2-دختران چاق و فربه توان مشارکت و انجام ورزش های دسته جمعی در  مهد کودک ، پیش دبستان و دبستان را ندارند، اغلب دچارآسم گردیده و حتی وقفه تنفسی در خواب آنها به وجود می آید.

3- همین موضوع روز به روز موجبات کاهش اعتماد به نفس کودک را فراهم نموده و او را به درون گرایی و افسردگی سوق خواهد داد و افسردگی و گریز از مشارکت در بازی های کودکانه زمینه عادت وگرایش به پرخوری و ریزه خواری و ناخنک زدن دایمی را در آنها ایجاد خواهد کرد.

4- التهابات کبدی و اختلالات دستگاه گوارش نیز از پیامدهای چاقی کودکان است.

5- صافی کف پا ، مشکلات اسکلتی، افزایش خطر شکستگی استخوان این قبیل کودکان از عوامل سوق دادن این فرشتگان معصوم به سوء تغذیه و عدم تحرک از طرف شما مادران تلقی می شود.

ت- عدم دریافت کافی مواد غذایی مفید در وعده های اصلی و میان وعده ها در دختر بچه ها و سوق یافتن آنها به مصرف بیش از اندازه غذاهای پرچرب، شیرین، شور و نوشابه های رنگارنگ و انواع غذاهای آسان دسترس و دسرهای فاقد مواد مغذی لازم و سرشار از انرژی متراکم و هله هوله های زیانبار، در درجه اول ناشی از اشتباهات پدر و مادر و در مراحل بعدی نتیجه عملکرد مهربانانه مادربزرگ ها و پدربزرگ ها ، دایی، خاله، عمه و عموها می باشد. به این بزرگواران توصیه می شود جهت نشان دادن مهر و علاقه به این غنچه های زندگی، آنها را به فضاهای باز برده تا، به جست و خیز و بازی و تفریح بپردازند و بدین وسیله عضلات بدن آنها قوی تر و استخوان های بدنشان متراکم و مستحکم تر و روحیه آنها شاد و بشاش تر گردد.

ی- اگر با توجه به مطالب پیش گفت، به این نتیجه رسیده اید که عادات تغذیه ای چه خوب و مفید، چه بد و زیانبار از بدو تولد، به خصوص از آغاز تغذیه تکمیلی به تدریج شکل گرفته و برای تمام عمر تثبیت می گردد و ماندگار می شود، لازم است جهت حفظ سلامتی جسم و جان و داشتن بدن سالم و مقاوم و فکر و اندیشه مبتکر و خلاق و ژرف نگر، اقدامات اصلاحی را به موقع و زود هنگام به صورت اصولی و سیستماتیک برنامه ریزی و به مورد اجرا گذارید و اجازه ندهید مسائل احساسی و عاطفی عاقبت اندیشی و مصلحت جویی شما را تحت تاثیر قرار دهد واز مسیر درست خود منحرف کند.

توصیه های مفید و قابل اجرا برای زنان و خانواده ها

1- کاهش زمان استراحت، به خصوص لم دادن و چشم دوختن به برنامه های تلویزیونی و گرایش به بازی های رایانه ای را هم برای خودتان و هم برای دخترتان در دستور کار خود قرار دهید.

2- کاهش هرچه بیشتر استفاده از چیپس و پفک و شکلات و آجیل در حین مشاهده برنامه های هیجان انگیز تلویزیونی مخصوصا عدم میل وعده های اصلی غذا در هنگام تماشای برنامه های ورزشی و مسابقات مختلف یا برنامه های نمایشی و فیلم های مورد علاقه.

3- کاهش مقدار مصرف چربی ها، به خصوص از نوع حیوانی و یا نباتی اشباع شده و حذف یا کاهش استفاده از روغن های هیدروژنه شده و حاوی اسیدهای چرب ترانس با تغییر و تبدیل روش پخت و پز از سرخ کردن و تفت دادن به صورت آب پز، بخارپز یا فرپز کردن.

4- کاهش استفاده از  کربوهیدرات های تصفیه شده و جایگزینی آنها با کربوهیدرات های پیچیده با افزایش مصرف نان های سبوس دار، غلات کامل یا جوانه زده و حبوبات همراه با حذف یا کاهش مصرف شیرینی، کیک، بیسکویت، کلوچه و شیرینی های خشک که با مارگارین یا روغن های جامد حاوی اسیدهای چرب ترانس تهیه شده اند. اصولا در فرآیند تهیه کیک و شیرینی به علت حرارت بالا و مداوم تغییرات مضر و زیانباری در آنها ایجاد می شود که سلامتی مصرف کنندگان را مورد تهدید قرار می دهد. شیرینی جات به مدت کوتاهی ذائقه را نوازش داده و کام شما را شیرین می کند ولی در طول زمان با ظهور تدریجی عوارض زیانبار آنها، زندگی سخت تر و تلخ تر می گردد.

5- در طول روز 5/2 تا 3 لیتر آب میل کنید و منتظر بروز تشنگی نباشید و هرگز به جای آب، نوشابه و یا سایر مایعات ناخالص میل نکنید. نوشیدن آب خالص و گوارا و فاقد آلودگی، شادابی وطراوات و تازگی را برای شما به ارمغان می آورد. بهترین زمان نوشیدن آب، صبح به طور ناشتا و در طول روز، هر یک یا دو ساعت یک بار، یک لیوان می باشد. ضمنا نوشیدن مایعات به هر شکل و فرمی در حین غذاخوردن توصیه نمی شود.

6- تعداد دفعات غذاخوردن در خارج از منزل را به حداقل ممکن در طول هفته و ماه برسانید. نه تنها غذاهای خارج از محیط خانواده ناسالم تر و کم ارزش تر است، بلکه میزان غذاهای خارج از منزل بسیار بیشتر از نیاز واقعی افراد می باشند و همه افراد با وجود احساس سیری شدید، تمام غذای عرضه شده را میل نموده و با نوشیدن چندین لیوان نوشابه و میل کردن دسر، اقدامات زیانبار خود را تکمیل تر می کنند.

7- مهرورزی و رفع نیازهای عاطفی، افراد را از گرایش به گوشه گیری وافسردگی و ریزه خواری حفظ می کند. پس مهرورزی نموده و مهربانی های خالصانه و مخلصانه اطرافیان را نیز پذیرا و پاسخگو باشید.

صد بار بدی کردی و دیدی ثمرش را               نیکی چه بدی داشت که یک بار نکردی

8- وعده های غذایی را حذف نکنید، بلکه میان وعده های مناسبی را نیز برای نیم روز، عصرانه و قبل از خوابیدن در چارچوب مقدار معین و در حد نیازتان در نظر بگیرید تا ضمن جلوگیری از نوسانات شدید ترکیبات بیوشیمی خون، ولع شدید و پرخوری را نیز که ناشی از گرسنگی شدید شما می باشد، مهار نموده و با آهسته غذا خوردن و استفاده از قاشق های کوچک، تحت کنترل قرار بدهید.

با اجرای این پیشنهادها در فاصله زمانی کوتاهی سبکبالی و نشاطی را احساس خواهید کرد که شما را به این روش علاقه مند خواهد نمود؛ به خصوص اگر از تمام گروه های هرم غذایی، از جمله نان وغلات و فرآورده های آنها، سبزیجات و میوه جات، شیر ولبنیات کم چربی و گوشت های قرمز به مقدار دو وعده درهفته استفاده کنید و از آبزیان و ماکیان جوان و فاقد چربی چند وعده در هفته، و از تلفیق غلات و حبوبات و دانه ها و مغزهای مختلف یک یا دو بار در هفته به جای گوشت استفاده شود. یکبار دیگر تاکید می گردد از شتابزدگی و سریع میل کردن غذاها که عمل پرخوری و انباشتن معده بیش از نیاز واقعی انسان می باشد، خودداری فرمایید.

9- در نظر داشته باشید سکه پرارزش سلامتی و سرور دو رو دارد، یک روی آن تغذیه متناسب، متعادل و متنوع و روی دیگر آن تلاش و فعالیت و دوری از حقد حسد است. با سکه سلامتی همه آرزوها قابل حصول است و با هیچ سکه دیگری سلامتی از دست رفته قابل تهیه و تامین نمی باشد.