سایت دکتر مظهری

۱- در پایان ششمین ماه زندگی نوزادان یعنی نیمه‌ی دوم سال اول زندگی، باید به صورت سیستماتیك و برنامه‌ریزی شده تغییراتی در نوع و قوام غذای روزانه‌ی كودكان به عمل آ‌ورده شود یعنی نه تنها به طور تدریجی به تنوع بخشیدن به مواد غذائی دریافتی كودك اقدام شود بلكه قوام آ‌نها نیز از حالت مایعات صرف به سوی غذاهای سفت‌تر تغییر یابد. در آ‌غاز با دادن فرنی رقیق یا حریره‌ی بادام به صورت تدریجی اولین قدم در تغییر یكنواختی و قوام غذاها برداشته می‌شود. حال اگر در سال دوم زندگی نیز به جای تغذیه‌ی بچه با غذاهای مناسب این سن و سال فقط حریره‌بادام و فرنی و سوپ داده شود به طور حتم مورد استقبال و علاقه‌ی كودك قرار نخواهد گرفت.

۲- گاهی عده‌ای از شما عزیزان تصور می‌کنید، هر چه بچه شیر بیشتری بخورد، برای رشد و نمو او مفیدتر خواهد بود. گرچه شیر مادر یا فرمولا در سال دوم نیز از ارزش بالایی برخوردار می‌باشد ولی در سال دوم زندگی وعده‌های اصلی روزانه باید به طور مرتب از غذاهای مناسب این سن و سال تامین شود ولی در میان وعده‌ها و شب‌ها بچه را باید از شیر مادر بهره‌مند نمود. توجه كنید كه دادن شیر مادر به تنهایی به جای غذاهای مغذی قادر به تامین نیاز رشدی بچه نخواهد بود تا چه رسد به پر كردن معده‌ی كوچك كودك با انواع جوشانده‌ها یا شیرخشك یا شیر گاو كه علاوه بر زمینه‌سازی كم‌خونی ناشی از كمبود آ‌هن،‌عامل بی‌اشتهایی كودك و چه بسا مبتلا گردیدن او به عفونت‌های گوارشی خواهد گشت.

۳- گاهی رفتارهای مهرآ‌میز مادر یا وابستگان، در قالب دادن هدیه و یا خورانیدن شكلات، شیرینی، بستنی و انواع نوشیدنی‌های مختلف در میان‌وعده نمود پیدا می‌كند كه باعث سوق دادن ذائقه‌ی كودك به سمت مصرف چنین تنقلاتی می‌شود.دریافت چنین مواد غذایی اشتهای کودک را نیز جهت میل كردن مواد غذائی مفید و مغذی،‌كمتر نموده و عاملی جهت سر باز زدن كودك از خوردن غذاهای اصلی و اساسی می‌شود و زمینه‌ی گرایش او را به مواد شیرین و پرچرب فراهم می‌سازد.

۴- گاهی بچه‌ها از خوردن غذای خاصی خودداری نموده و یا علاقه و رغبتی به آ‌ن ماده‌ی غذائی كه ممكن است خیلی هم ارزشمند باشد، نشان نمی‌دهند؛ وادار نمودن اجباری كودك با هر ترفندی به تناول چنین غذائی موجب خواهد شد كه در سنین بعدی نیز از خوردن چنین غذائی خودداری نماید. بهتر است بدون هیچ‌گونه عكس‌العملی از دادن آ‌ن خودداری كنند ولی در آ‌ینده با مخلوط نمودن آ‌ن با سایر غذاهای مورد علاقه‌ی كودك، او را به‌تدریج به قبول چنین غذایی راغب نمائید؛ عدم پافشاری و اجبار كودك به بیشتر خوردن یا تمام كردن به موقع غذا موجب خواهد شد كه او به نیازهای واقعی خود به غذا پاسخ گوید.

۵- گاهی بچه‌ها به علت دیر خوابیدن شبانه، خستگی و یا خواب‌آ‌لودگی، اشتهایی به خوردن وعده‌های غذائی از خود نشان نمی‌دهند؛ بهتر است به جای اصرار و پافشاری، چند دقیقه‌ای قبل از دادن غذا، بچه را به غذا خوردن فرا خوانده و با شستن دست و روی او و برطرف كردن هیجان و خستگی‌اش، اقدام به غذا دادن كنید.

۶- در قبال وقت‌گذرانی كودك هنگام غذا خوردن كه در حد معقول، طبیعی تلقی می‌گردد، نباید بچه را وادار به خوردن سریع نمود چرا كه با ایجاد واكنش منفی، او را به وقت‌گذرانی بیشتر هدایت خواهید كرد. كودكان در سنین ۹ ماهگی تا پایان 5/۲ سالگی با غذا بازی می‌كنند و می‌خواهند كه با انگشتان خود غذا را لمس نمایند. در این سنین دادن مواد غذائی انگشتی مثل كتلت و شامی و كوكوی سیب‌زمینی یا برش‌های كوچك از ساندویچ‌های تهیه شده در منزل تحت نظارت مادر هیچ اشكالی نخواهد داشت. ضمنا شكایت دائمی شما از نحوه‌ی غذا خوردن و عدم رغبت بچه به غذاهای داده شده، كودك را متوجه خواهد كرد كه قادر می‌باشد از این حربه استفاده كرده و خواسته‌های خود را به پدر و مادر تحمیل نماید.

۷- آ‌غاز حس استقلال‌طلبی در سنین دوم و سوم زندگی موجب بروز واكنش‌های منفی می‌شود. مثلا كودك در قبال اصرار بی‌حد و وادار نمودن اجباری به خوردن ماده‌ی غذائی خاص یا انجام عمل معین و مشخص، از خود عناد و سرپیچی نشان خواهد داد. برعكس منع كردن شما از خوردن ماده‌ای و یا انجام كار و عمل معینی او را حریص‌تر به خوردن آ‌ن غذا یا انجام عمل منع شده می‌نماید.

۸- مطـــــــمئــــن باشیـــــد كــــودكـــــــان به عكس‌العمل‌های شما در قبال خوردن یا نخوردن ماده‌ای و یا انجام یا عدم انجام عملی كاملا واقفند و آ‌گاهی دارند و از این طریق انتقام زورگویی‌ها و مجبور ساختن به انجام عملی كه برخلاف میل و خواسته‌‌شان ‌باشد را می‌گیرند. از حرص خوردن و عصبانیت درونی شما كاملا اطلاع دارند و از اینكه توانسته‌اند چنین موفقیتی را با نخوردن غذائی یا عدم انجام عملكردی كسب نمایند غرق لذت می‌شوند. خونسردی و عدم نشان دادن عكس‌العمل مثبت و یا منفی شما در برابر چنین عملكردی نتایج شگفت‌انگیزی را موجب خواهد شد.

۹- با مشاركت دادن كودك خود در خوردن غذا به هر نحوی كه دلخواهش باشد و هر زمانی كه میل دارد حس استقلال‌طلبی و اتكا به نفس او را تقویت نمائید؛ باور كنید در مدت زمان كوتاهی بچه‌ی شما قادر خواهد بود به طور دقیق لیوان و قاشق خود را مورد استفاده قرار بدهد؛ ریخت‌وپاش‌های فعلی او را تحمل نمائید و اجازه بدهید به‌تدریج رفتارهای تغذیه‌ای و منش‌های رفتاری او تكامل و پختگی لازم را به دست آ‌ورد.

۱۰- كودك خود را با بچه‌های همسن و هم‌جنس او مقایسه نکنید؛ برخی از كودكان كم‌حركت‌تر یا فعال‌تر، كم‌وزن‌تر یا سنگین‌تر، قد بلندتر یا قد كوتاه‌تر از دیگران می‌باشند. علت واقعی این تفاوت ها به زمینه‌های ژنتیكی شاخه‌ی پدری و مادری، محیط زندگی و تفاوت سرعت در رشد برنامه‌ریزی شده آ‌نها برمی‌گردد و بنابراین بهتر است برای كنترل روند رشد بچه‌ی خود به جداول پایش رشد او توجه فرمایید و كودك را با خودش مقایسه كنید تا زمانی كه روند صعودی در صدك مربوط به خودش ملاحظه شود، جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد.

۱۱- گاهی در مسیر رشد و افزایش ماه‌ها و سال‌های زندگی كودك، عوامل و عوارضی مثل دندان درآ‌وردن، ابتلا به بیماری‌های عفونی، اسهال و استفراغ وجود دارد، لذا نوساناتی در افزایش صعودی وزن به صورت خط مستقیم یا حتی به صورت نزولی در مسیر رشد به چشم خواهد خورد كه كاملا موقتی است و به زودی با تغذیه متناسب و متعادل واماندگی رشد قدی و وزنی جبران خواهد شد ولی اگر این روند كماكان ادامه داشته باشد باید با مشورت پزشك معالج و یا متخصص تغذیه‌ی كودكان علت‌یابی و چاره‌جویی بشود.

۱۲- علاوه بر بیماری‌های جسمی، محروم شدن بچه از مهر و عاطفه‌ی پدری و مادری یا هر دوی آ‌نها یا دوری از یكی یا هر دو تاثیر مستقیم و بسیار چشمگیری در خورد و خوراك و اشتهای بچه داشته و آ‌ثار آ‌ن به صورت احتمالی در روند رشد نمایان می‌گردد.

توجه داشته باشید علاوه بر علل رفتاری در قبال بی‌اشتهایی كودكان، نبایستی سایر عوامل تاثیرگذار را نیز دست كم گرفت و به آ‌نها بی‌اعتنایی نشان داد گرچه این اختلالات نادر است و شیوع كمتری دارد ولی به هر صورت آ‌گاهی شما بزرگواران از علل زیر و چاره‌اندیشی به موقع و اقدام سریع خالی از لطف نخواهد بود.

اولین عامل غیررفتاری در ایجاد بی‌‌اشتهایی، ابتلای حاد كودك به عفونت‌های مختلف در اندام‌های گوارشی، ریوی و یا گوش میانی است كه سریعا با مشورت متخصص كودكان باید چاره‌اندیشی شود.

علاوه بر عفونت‌های حاد، عفونت‌های مزمن و یا مصرف دایمی بعضی از داروها مثل ضدتشنج‌ها و ضدافسردگی و ضدحساسیت و یا سایر داروهای تجویزی متخصص كودكان نیز در قبال اشتها تاثیرگذار بود و باید چاره‌اندیشی شود.

13-كمبود بعضی از ریزمغذی‌ها مثل كم‌خونی ناشی از فقر آ‌هن یا كم‌كاری تیروئید، كمبود روی و یا بیماری‌های روماتیسمی، نارسایی‌های قلبی، اختلالات غدد درون‌ریز، عدم دریافت كلیه مواد مغذی و املاح یا افزایش مصرف ویتامین‌های ا و ائ و مسمومیت‌های ناشی از آ‌نها یا سایر مسمومیت‌ها با فلزات سمی از جمله جیوه یا سرب عوامل ایجادكننده‌ی بی‌اشتهایی‌های مرضی بوده و باید سریعا تحت نظر یك متخصص كودكان نسبت به تشخیص و درمان آ‌نها اقدامات لازم به عمل آ‌ورده شود.

دکتر سید ضیاءالدین مظهری